دین در طول تاریخ ثابت نمانده است. دیانت فرد عادی تحصیلکردهای که امروزه در یک شهر بزرگ زندگی میکند، بسیار متفاوت است از دیانت عضو یک قبیله بدوی یا انسانی در عهد باستان. به ویژه با آغاز عصر جدید زیست و نگرش دینی انسانها دستخوش تغییرات عمدهای شده است.
ما بحث جلسه پیشین را پی میگیریم تا دریابیم جهان در این-جهانی-بودگیای که مشخصه جهانبینی سکولار است، چه مختصاتی دارد. در این رابطه به تحول علم، به شهرنشینی، گسترش سواد و دانش، و تغییرات ساختاری در جامعه اشاره میکنیم.
در بحث مشخص در مورد اینکه سکولاریسم چیست به بررسی اثری میپردازیم که در ترویج اصطلاح «سکولاریسم» پیشاهنگ بوده است: «اصول سکولاریسم»، نوشته جرج هولیوک. این نوشته در سال ۱۸۷۱ انتشار یافته است. در آن نگرش انسانگرایانه، پلورالیستی، و صلحدوستانه بسیار برجسته است. و نیز در آن به خوبی میتوان دید که ایده پیشرفت و امیدواری به رواج جهانبینی علمی چه انگیزههای قویای در پاگیری سکولاریسم به عنوان یک تفکر را داشته است.
اکنون نه نسبت به پیشرفت آن خوشبینی سابق وجود دارد، نه به علم و اینکه رواج علم باعث از میان رفتن باورهای خرافی و تضعیف دین میشود. بر این قرار این پرسش مطرح میشود که: سکولاریسم چه وجاهت و حقانیتی دارد؟ به دنبال این پرسش به بررسی برخی دیدگاههای منتقد سکولاریسم میپردازیم.
در پایان، این پرسش را مطرح میکنیم که آیا در یک جامعه فراگیری جهانبینی سکولار، شرط لازم جدایی دین و دولت است.
به این پرسشها بیندیشید:
رابطه دین و دانش در طول تاریخ چگونه بوده است؟
اخلاق امروزین تا چه حد متأثر از دین است؟ مقایسه کنید با دورههای پیشین.
در گذشته کاهنان (علما، کشیشها …) آموزگاران اصلی جامعه بودند. آیا اکنون همان نقش گذشته را دارند؟ به پرسش با نظر به ایران امروز پاسخ دهید. (موضوع بحث)
موضوعی برای انشا:
امروزه فرهنگ بهداشت در درجه اول متأثر از چیست: متأثر از درک دینی از پاکی و نجاست یا پزشکی مدرن؟
برای مطالعه:
جرج هولیوک، “اصول سکولاریسم”
George Jacob Holyoake: The Principles of Secularism Illustrated …
این کتاب به فارسی ترجمه نشده است. نسخه انگلیسی دیجیتال آن را میتوان به رایگان از اینجا دریافت کرد
چارلز تیلور، سکولار بودن یعنی چه؟