جاده‌های ایران مانند جبهه‌های جنگ ایران و عراق!
ایران از نظر تصادفات ناايمن رانندگي در بين ۱۹۰ كشور جهان در قعر جدول قرار دارد و با رتبه ۱۸۹، تنها کشور سیرالئون در آفریقا وضعیت بدتری از ایران دارد. بر این اساس بانک جهانی، وضعیت حوادث جاده‌ای در ایران را «بحرانی» اعلام کرده است. در مقام مقایسه با کشورهای دیگر می‌توان گفت به عنوان مثال ميزان تلفات تصادفات رانندگی در ايران ۲۵ برابر ژاپن و ۲ برابر ترکيه است. به عنوان مثالی دیگر، در انگلستان به رغم سه برابر بودن تعداد خودرو نسبت به میزان خودرو در ایران، میزان بروز تصادفات تا ۳۲ برابر کمتر از ایران است. در واقع از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون ۸۰۰ هزار نفر بر اثر تصادف جان خود را از دست داده‌اند. در حالی‌که تصادفات جاده‌ای نهمین علت مرگ‌ومیر در جهان به شمار می‌رود اما در ایران، پس از بیماری‌های قلبی و عروقی، دومین عامل مرگ و میر به حساب می‌آید. خبرگزاری مهر در توضیحاتی بیشتر میزان تلفات جاده‌ای در ایران را با زلزله‌های بزرگ و یا جنگ‌های تمام عیار مقایسه کرده و نوشته است: « اگر میانگین ۲۳ تا ۲۷ هزار کشته در حوادث رانندگی در طول سال را همراه با میانگین ۲۵۰ هزار زخمی این حوادث در نظر بگیریم، گویی هر سال در ایران یک زلزله بزرگ با این مقدار کشته و زخمی اتفاق می‌افتد. همچنین تعداد تلفات جاده‌اي كشور در سال با تلفات يك جنگ تمام عيار برابري مي‌كند.»
به گفته «اسدالله جولایی»، مدیرعامل ستاد دیه، در ۱۷ سال گذشته ۳۶۲ هزار و ۷۸۶ نفر بر اثر تصادفات رانندگی در ایران جان خود را از دست داده‌اند. جولایی این آمار تکان‌دهنده را با آمار ایرانیانی که در ۵۲ سال گذشته «شهید» شده‌اند، مقایسه کرده است و آمار تصادفات را در مقایسه با آن تأمل‌برانگیز دانسته است. چنان‌که به گفته او از سال ۱۳۴۲ تاکنون ۳۴۰ هزار ایرانی «شهید» شده‌اند و این یعنی آمار تلفات جاده‌ای ایران در تنها ۱۷ سال گذشته، بیشتر از تلفات هشت سال جنگ و ایران و عراق و تمام «شهدا»ی قبل و بعد از این جنگ است. یک‌بار نیز فرمانده وقت نیروی انتظامی، «اسماعیل احمدی مقدم»، دو سال قبل، ضمن اعلام کاهش تلفات جاده‌ای نسبت به سال ۹۰، تلفات جاده‌ای در ایران را با تلفات جنگ ایران و عراق مقایسه کرد و گفت: «درحالی‌که آمار تلفات جاده‌ای به زیر ۱۸ هزار نفر رسیده است اما با این حال این آمار هنوز زیاد است چون سالانه ۱۸ هزار نفر در جنگ ایران و عراق کشته می‌شدند.»
«رامین رضایی»، معاون فنی مرکز بهداشت استان کرمانشاه، نیز سوانح و حوادث جاده‌ای را در کنار بیماری‌های قلب و عروق و سرطان، جزء سه دلیل عمده مرگ و میر در ایران دانست و در توضیحات بیشتر گفت: «در دنیا ۱۲ درصد بیماری‌ها به دلیل سوانح و حوادث است، اما این رقم در ایران به ۲۵ تا ۳۰ درصد می‌رسد که آسیب‌های اقتصادی که به جامعه و کشور وارد می‌کند، سه برابر میانگین جهانی است.» او نیز ضمن مقایسه کشته‌شدگان جاده با کشته‌شدگان جنگ ایران و عراق گفت: «از سال ۱۳۷۷ تا سال ۱۳۸۴، ۲۵۳ هزار نفر در ایران در حوادث جاده‌ای کشته شده‌اند که از آمار جنگ بالاتر است.» وی با ارائه یک آمار بسیار تاسف‌برانگیز تلفات جاده‌ای در ایران از ۲۵ اسفند سال ۱۳۹۰ تا ۱۵ فروردین سال بعد، آن را بیشتر از تعداد کل سربازان آمریکایی دانست که طی هفت سال اقامت در عراق جان خود را از دست داده بودند.
جاده‌های ناامن و پول ناکافی برای ترمیم آن‌ها
در واقع آش تصادفات و تلفات جاده‌ای در ایران آن‌قدر شور شده است که شخص رهبری جمهوری اسلامی نیز در این مساله دخالت کرده است. «حسین اشتری»، فرمانده کل نیروی انتظامی، در این‌باره به نقل از آیت‌الله خامنه‌ای گفت: «مقام معظم رهبری فرمودند که حتی یک کشته نیز در این رابطه زیاد است، به گونه‌ای که ایشان از شنیدن یک تصادف که منجر به فوت نگران می‌شوند، هر چقدر بتوانیم تخلفات جاده‌ای را کاهش دهیم در راستای منویات رهبری قدم برداشته‌ایم، ضمن این‌که یک حرکت انسان‌دوستانه و مردمی از سوی ناجا خواهد بود.»
اما به رغم نگرانی آیت‌الله خامنه‌ای و تبعیت ناجا از فرامین او، بهبود خاصی در وضعیت امنیت جاده‌های ایران مشاهده نمی‌شود و این بیش از همه شاید به مشکلات ساختاری و عظیم امنیت جاده‌ای در ایران بر می‌گردد. «تراکم بالای خودرو در جاده‌ها، کمبود ظرفیت بزرگراهی، وجود بیش از دو هزار نقطه حادثه‌خیز در جاده‌ها، کمبود خدمات ایمنی و امدادی و فرهنگ نادرست رانندگی» از مهمترین عوامل تصادفات جاده‌ای در ایران برشمرده شده‌اند.
«محمدرضا مهماندار»، معاون عملیات ترافیک پلیس راهور ناجا و از اعضای شورای سیاست‌گذاری چهارمین کنفرانس بین‌المللی حوادث رانندگی و جاده‌ای، درباره آمار بالای تلفات جاده‌ای در ایران می‌گوید: «در مجموع علل حوادث رانندگی و جاده‌ای به سه عامل بر می‌گردد که به عنوان عوامل وقوع حوادث به حساب می‌آیند. انسان، راه و وسیله نقلیه این سه عامل هستند. مهمترین عامل تأثیرگذار در بروز حوادث رانندگی و جاده‌ای که در تحقیقات مختلف به آن پرداخته شده، عامل انسانی است که درصد بالایی از تصادفات به این عامل برمی‌گردد. این در حالی است که عوامل ایجاد تصادفات رانندگی و جاده‌ای همان‌طور که می‌توانند شرایط را بهبود ببخشند، از طرف دیگر می‌توانند باعث تشدید خسارات شوند و خطر را افزایش دهند. برای نمونه، اگر انسان خطا کند، یک راه ایمن می‌تواند خسارت وارده و به ویژه خطرات جسمی را کاهش دهد. خلاف این امر نیز می‌تواند اتفاق بیفتد. گاهی ممکن است وسیله نقلیه یا راه، ایمن نباشد که در این حالت، هوشیاری راننده و عامل انسانی می‌تواند احتمال بروز تصادفات را کاهش دهد. در نتیجه باید ابزار لازم در ایمنی راه و وسیله نقلیه بیشتر مورد استفاده قرار بگیرد و در راستای پوشش خطای انسانی باشد، اما از آن طرف نباید از تأثیر آموزش و فرهنگ‌سازی در عامل انسانی غافل شد.»
در واقع بسیاری از کارشناسان براساس آمار و میزان عوامل تاثیرگذار در تصادفات جاده‌ای ، ۵۲ درصد انسان،۳۰ درصد مشكلات جاده‌ای و ۱۳ درصد نقص فنی خودروها را عوامل مهم در افزایش تلفات ناشی از تصادفات می‌دانند و بر اساس تحقیقات به عمل آمده توسط کارشناسان اداره راهور پلیس راهنمایی و رانندگی در سال ۹۳ از نزدیک به ۱۵۶ هزار تصادف ثبت شده در جاده‌های کشور، ۵۴ هزار مورد تصادف – که نزدیک به یک سوم کل تصادفات را تشکیل می‌دهد – مربوط به عوامل ناشی از مشکلات مربوط به جاده‌ها بوده است.
«عباس آخوندی»، وزیر راه و شهرسازی، درباره وضعیت ناگوار جاده‌های ایران اعلام کرد که طی ده سال گذشته سرمایه‌گذاری بسیار کمی در بخش نگهداری جاده‌های کشور انجام شده است و به همین دلیل امروزه بیش از ۴۰ درصد از جاده‌های کشور در وضعیت نامناسبی قرار دارند و برای روکش آسفالت آن‌ها به طور یک‌جا، هزاران میلیارد تومان بودجه لازم است. او در این‌باره و در توضیح بیشتر گفت: «به قيمت روز برای نگهداری از راه‌ها به حدود ۸۰۰۰ ميليارد تومان نياز داریم در حالی که کمتر از دو هزار ميليارد تومان در اختيار وزارت راه و شهرسازی است که این نشان‌دهنده نياز به رویکرد مجدد در راهداری است.»
اکثر این اتفاقات جاده‌ای و تلفات ناشی از آن، طبق انتظار، در کشورهایی با درآمد اندک یا متوسط رخ می‌دهند. براساس آمار، در کشورهای توسعه یافته هرساله به ازای هر ۱۰۰ هزار خودرو فقط ۱۵ نفر کشته می‌شوند. کشوری مانند سوئد هدف خود را پایان دادن به تلفات جاده‌ای عنوان کرده است و در سال ۲۰۱۳ تنها مرگ یک کودک زیر هفت سال در یک تصادف را در گزارش‌های خود آورده است. این درحالی‌ست که در ایران و به عنوان مثال تنها در ۱۰ ماه نخست سال ۹۲، ۱۵ هزار و ۵۳۸ نفر به علت تصادفات جاده‌ای کشته شده‌اند. تفاوتی حیرت‌انگیز که حسرت آدمی را نیز افزون می‌کند.
