خبر ساده ولی شوکآور بود؛ دختری در تهران در حرکتی اعتراضی خودش را به آتش کشید؛ سحر خدایاری.
متولد روستای سلم در استان چهارمحال و بختیاری و ساکن قم. این دختر ۲۶ ساله که لیسانس کامپیوتر و نیز لیسانس زبان انگلیسی داشت، علاقمندی شدیدی به تیم فوتبال استقلال داشت. در اسفند ۱۳۹۷ برای دیدن بازی استقلال – العین با لباس مبدل پسرانه قصد ورود به ورزشگاه را میکند. ماموران متوجه میشوند او دختر است و از حضور او ممانعت میکنند.
سحر بازداشت میشود. به علت عدم توانایی خانوادهاش برای تامین وثیقه ۵۰ میلیون تومانی چند روز در بازداشتگاه میماند. در نهایت در شهریور ۱۳۹۷ به دادگاه میرود. اگرچه جلسهای تشکیل نمیشود ولی میشنود در صورت محکومیت باید شش ماه زندان را تحمل کند. اینجا بود که فاجعه رخ میدهد و خبر رسید فردی به نام سحر خدایاری در مقابل ساختمان دادگاه انقلاب تهران، در تقاطع خیابانهای معلم و شریعتی، خود را به آتش کشید. رهگذران نتوانستند آتش را خاموش کنند. آمبولانس رسید. سحر به بیمارستان رفت ولی درجه سوختگی بسیار بالا بود و دختر آبی جوانمرگ شد.
این ماجرا ابعاد مختلفی دارد؛ ولی شاید مهمترین جنبه آن، این باشد که اساسا چه کسانی مقصران اصلی این فاجعه هستند؟ ایران تنها کشور جهان است که زنان در آن اجازه ورود به استادیومها – خصوصا استادیومهای فوتبال – را ندارند. چرا این اجازه صادر نمیشود؟ زمانی محمود احمدینژاد در دوره ریاستجمهوری خود تلاش داشت در ورزشگاهها را برای زنان باز کند ولی مانع شدند و نگذاشتند چنین اتفاقی انجام شود. چه کسانی مانع شدند؟ در زیر مروری خواهیم داشت بر مهمترین چهرههایی که حکم و نظر آنها در بحث از عدم ورود زنان به ورزشگاهها، نقش اصلی را بازی میکند؛ یعنی مراجع تقلید حوزه علمیه قم!
ناصر مکارم شیرازی: «حضور زنان در ورزشگاهها ضرورتی ندارد»
از جمله برجستهترین چهرههای مخالف ورود زنان به ورزشگاهها و به صورت کلی، آزادیهای اجتماعی در ایران، مرجع تقلید ۹۲ ساله شیرازی، ناصر مکارم شیرازی است که چندین بار با این مسئله مخالفت کرد.
در آخرین بار و در پاسخ به پرسش نشریه اعتمادآنلاین، ناصر مکارم شیرازی نوشت: ««جو حاکم در ورزشگاهها برای حضور زنان مناسب نیست و شکی نیست که اختلاط جوانان سرچشمه مشکلات زیادی از نظر اخلاقی و اجتماعی میشود. اضافه بر این در بعضی انواع ورزش، مردان پوشش مناسبی در برابر زنان ندارند. بنابراین لازم است از حضور در این برنامهها خودداری کنند؛ به خصوص این که این برنامهها را از رسانهها میتوانند ببینند و حضور آنها ضرورتی ندارد».
حسینعلی نوری همدانی: «جایی که مختلط باشد جایز نیست»
حسینعلی نوری همدانی نیز از دیگر مراجع تقلید برجسته مخالف حضور زنان در ورزشگاهها است. استدلال او برای مخالفت با حضور زنان در ورزشگاهها این است که در چنین موقعیتهایی، زنان نمیتوانند «به خوبی» حجاب خود را حفظ کنند.
نوری همدانی که از جمله کسانیست که تجلیلهایی خاص از خامنهای به عمل میآورد، درباره ورود زنان به ورزشگاهها گفته بود: «حضور زنان و مردان در یک صحنه ورزشی جایز نیست چون زن در چنین موقعیتی نمیتواند به خوبی حجاب خود را حفظ کند… چنانچه در ورزشگاهها فقط زنان حضور داشته باشند مشکلی و ایرادی ندارد اما جایی که مختلط باشد جایز نیست».
جعفر سبحانی: «ورود زنان به ورزشگاهها با اصل عفاف هماهنگ نیست»
جعفر سبحانی از دیگر مراجع تقلید و اساتید حوزه علمیه است که با پیوند دادن بحث عفاف با ورود زنان به ورزشگاه و با به میان کشیدن پای خامنهای، سعی کرده است ورود زنان به ورزشگاهها را نافی عفاف و تقوی بر بشمارد.
او در اعتراض به طرح بحث ورود زنان به ورزشگاهها گفته بود: «امروز مقام معظم رهبری، مجلس و دیگر ارکان نظام همه سعی میکنند که با بدحجابی مقابله کرده و عفاف را گسترش بدهند. آیا حضور هزاران دختر و زن در یک طرف و هزاران جوان در طرف دیگر با این تلاش و هدف مهم نظام سازگاری دارد؟ آیا پس از پایان یافتن برنامه، این نوع اختلاطها چه وضعی را به دنبال خواهد داشت؟ آیا این اجتماع بر عفاف و تقوی کمک میکند یا بر خلاف آن؟ هیچ فرد آگاهی نمیتواند مدعی شود که چنین اجتماعی با تقویت اصل عفاف هماهنگ است».
لطفالله صافی گلپایگانی:«این افتخار نیست که زنان هم برای تماشای فوتبال به ورزشگاه بیایند»
یکی دیگر از مراجع مشهور و مخالف حضور زنان در استادیوهای ورزشی، لطفالله صافی گلپایگانیست. او از استادان مشهور حوزه علمیه قم است و ۱۰۰ سال سن دارد. او نیز در مخالفت با آزادیهای اجتماعی ید طولایی دارد و از جمله در دوره ریاستجمهوری احمدینژاد، صافی گلپایگانی از جمله کسانی بود که با دستور او برای ورود به ورزشگاهها مخالفت کرد.
این مرجع تقلید محافظهکار، سال گذشته نیز در تابستان ۱۳۹۷ گفته بود: «ما باید مباحث زنان را بر اساس آنچه موردنظر اسلام است، تبیین کنیم تا اسباب خرسندی اهلبیت علیهمالسلام بهویژه حضرت ولیّ عصر عجلاللهتعالیفرجه باشد…این افتخار نیست که زنان هم برای تماشای فوتبال به ورزشگاه بیایند، حدود زن و مرد باید حفظ شود».
از میان مراجع تقلید فوتشده نیز کسانی بودند که با ورود زنان به ورزشگاهها مخالفت کرده باشند. از جمله میتوان از «میرزا جواد تبریزی» و «محمد تقی فاضل لنکرانی» نام برد. فاضل لنکرانی که در همان دوره ریاستجمهوری احمدینژاد و با طرح بحث ورود زنان به ورزشگاهها، فتوا داد که ورود زنان به ورزشگاهها جایز نیست و «اختلاط» زن و مرد را زمینهساز «فساد» دانست. نکته جالبتوجه اینکه پسر او نیز که اکنون استاد حوزه علمیه قم است، همچنان به سنت پدر میرود و او نیز در این حوزه گفته بود: « معتقدیم حضور زنان در ورزشگاه به مصلحت آنان نیست؛ چرا که هیجاناتی که در آنجا وجود دارد امنیت زنان را در مخاطره قرار میدهد».
قطعا مخالفت این دست مراجع با حضور زنان در ورزشگاهها، مجوزیست برای حکومت تا جلوی ورود زنان به استادیومها را بگیرد و حتی دخترانی همچون سحر خدایاری را بازداشت و تحقیر کند و آتش به جانش بزند. جمهوری اسلامی مصمم است علیرغم همه فشارهای جهانی اجازه حضور به زنان را ندهد یا اگر هم تحت فشار فیفا مجبور شود، حداقل صحنهسازی کند و با حضور برنامهریزی شده و محدود و کنترلشده زنان، اجازه حضور عادی به زنان در مسابقات فوتبال ندهد. این گفته حجت الاسلام حاجی صادقی، نماینده ولی فقیه در سپاه پاسداران که در سال ۹۷ ادا شد خود در این زمینه بسیار معنادار است وقتی که گفت: «مقاومت در مقابل حضور زنان در ورزشگاه هزینه دارد ولی باید انجام شود».
مقاومتی که مراجع تقلید پرچمدار آن هستند. مقاومتی که به قیمت جان سحر خدایاری تمام شد.