فیلسوف سیاسی معاصر، آیزایا برلین (زاده ۱۹۰۹ و درگذشته ۱۹۹۷) در سال ۱۹۵۸ خطابهای در دانشگاه آکسفورد ایراد کرد که عنوانی ساده و فروتنانه دارد: «دو مفهوم آزادی». این گفتار مفهوم آزادی را در سنت دموکراتیک غرب به دو گونه بازشناسی میکند: آزادی منفی و آزادی مثبت. برلین آزادی مثبت را آزادی برای تامین اهداف انسانی معینی میشمارد و آزادی منفی را در مقابل، آزادی از تنگناهایی میداند که ماهیت سیاسی یا اجتماعی دارند و حکومت فرد بر خویشتن را نقض میکنند.
هر دو مفهوم آزادی بر اساس نظر برلین متضمن مفهوم زندگی دموکراتیک است؛ اما تجربه قرن بیستم خطراتی را که آزادی منفی با آن روبهروست عریان میسازد. یعنی تحمیل طراز تازهای از «آزادی» از طرف دولتها بر فرد. لغزش اساسی در تحمیل دولتی چنانکه برلین در این خطابه به یادماندنی بیان میکند آن است که این رویکرد مدعی دستیابی قطعی به اسرار سعادت آدمی است؛ اما رسیدن به اسرار سعادت، یعنی منبع آزادی انسان، در واقعیت از دسترس ما دور است.
روابودن تردید (Skepticism) به عقیده او در بن همه آزادیهای اصیل قرار دارد. درک ناکامل بودن، دانش شخصی است که اجازه میدهد افراد با اتکا به آزادی خود خطا کنند. این خطابه یکی از نمونههای عالی بازآفرینی ایده دموکراتیک در برابر مکتب اقتدارگرایی است.
«دو مفهوم آزادی» را با ترجمه آموزشکده توانا به فارسی، به رایگان دانلود کنید و بخوانید!